Питання правотворчості та правотворчої термінології в Україні та Італії
Анотація
У статті приділено увагу порівнянню української та італійської правотворчої діяльності та правотворчої термінології, що дозволило виявити схожі підходи до правотворчого процесу та правотворчої термінології, окреслити відмінності у процесі правотворчої діяльності і змісті правотворчої термінології, особливостях її закріплення на рівні нормативно-правових актів.
Наголошено, що правотворчість належить до основних напрямів діяльності сучасної правової держави. Встановлено, що особливістю Конституції Італії є наявність спеціального розділу, присвяченого процедурі прийняття законів, у якому детально прописано термінологію правотворчого процесу.
Особливу увагу приділено порівняльному аналізу української та італійської правотворчої термінології, що дало змогу виявити спільні риси у підходах до правотворчого процесу, зокрема щодо розуміння таких понять, як «законодавча функція», «законодавча ініціатива», «законопроєкт», «промульгація законів», «народний референдум», «делегованість законодавчої функції». Водночас встановлено низку відмінностей, які стосуються як юридичної природи означених термінів, так і особливостей їх закріплення на нормативному рівні. Акцентовано увагу на тому, що в італійському законодавстві спостерігається чіткіше термінологічне розмежування понять, їх системність і сталість, що забезпечує вищий рівень правової визначеності. Натомість у правовій системі України деякі терміни мають ширше розуміння, що іноді ускладнює їх практичне застосування у правотворчій діяльності.
Зазначено, що попри спільну термінологічну основу, італійська правотворча система вирізняється вищим рівнем конституційного регулювання, стабільністю термінів та інституціоналізованими механізмами участі громадян. Українське законодавство водночас тяжіє до гнучкості та спеціального правового регулювання, однак потребує вдосконалення через деталізацію процедур правотворчості у Конституції, запровадження прямої народної ініціативи, закріплення інституту аболіційного референдуму та уніфікацію термінології. Ці кроки дозволять Україні не лише підвищити ефективність правотворчої діяльності, а й наблизити національну правову систему до стандартів та передового досвіду Європейського Союзу.
Завантаження
Посилання
Baschiera, M. (2006). Introduction to the Italian Legal System. The Allocation of Normative Powers: Issues in Law Finding. International Journal of Legal Information, 34(2), 279–326.
Bednarek, G. (2012). The approximation of criminal laws in the European Union: the demise of incongruency of legal terminology in legal translation? International Journal for Legal Communication, 1, 37–51. https://doi.org/10.14746/cl.2012.10.03.
Caroccia, R. (2019). Rule of Law in the Italian Legal Environment: a Principle still in Force? European Journal of Transformation Studies, 7(2), 237–244.
Cicconetti, S. M. (2003). Elements of Constitutional Law. Giappichelli.
Cicconetti, S. M. (2019). Parliamentary law. Giappichelli.
Genew-Puhalewa, І. (2011). European Union terminology unification – directions for the contrastive study of two Slavic and two non-Slavic languages. Research in Language, 9(1), 69–79.
Goletiani, L. (2020). Obligation markers in Ukrainian and Italian legal language: a contrastive study of a parallel normative text. University of Milan. https://air.unimi.it/handle/2434/745292.
Gualdo, R. (2007). The words of the law in an Italian and European perspective. In A. Cerri (Ed.), Reasonableness in scientific research and its specific role in legal knowledge (pp. 155–170). Aracne Editrice.
Herhul, H. (2008). Requirements for legal terms. Bulletin of Lviv Polytechnic National University, 620, 294–297.
Husarov, S. M. (2015). Subjects of legislative initiative in Ukraine. Our Law, 6, 54–60.
Kolyukh, V. (2015). The legislative function of the parliament and the practice of its implementation in the foreign states. State and Law. Series: Political Sciences, 68, 135–147.
Kościałkowska-Okońska, Е. (2011). EU Terminology in Interpreter Training: Selected Problem Areas Connected with EU-Related Texts. Research in Language, 9(1), 111–124.
Kot, O. O., Hryniak, A. B., & Milovska, N. V. (Ed.). (2022). Lawmaking in Ukraine: Prospects for legislative regulation. Helvetika.
Lazariev, V. (2021). Features of the use of legal terminology in the countries of the European Union. ScienceRise: Juridical Science, 3(17), 4–8. http://doi.org/10.15587/2523-4153.2021.241513.
Lazariev, V. V. (2022). Conceptualization of legal terminology: the need for a transparent terminological approach. Law and Safety, 1(84), 73–80. https://doi.org/10.32631/pb.2022.1.08.
Liubchenko, M. I. (2015). Legal terminology: concepts, features, types. Prava liudyny.
Nardini, W. J. (1998). Italian constitutional court decisions upholding unconstitutional laws: Cautionary tales for a US balanced budget amendment [LL.M. thesis, European University Institute].
Nazarenko, Ya. M. (2010). Types of functions of the Verkhovna Rada of Ukraine. Uzhorod University Herald. Series: Law, 14, 158–163.
Nechyporenko, Yu. (2013). Legislative and constituent functions of the parliament of Poland: effectiveness of implementation. Scientific Notes of the I. F. Kuras Institute of Political and Ethno-National Studies of the NAS of Ukraine, 1, 363–376.
Panasiuk, V. M. (2024). The Right of Legislative Initiative: Content and Forms of Implementation. Analytical and Comparative Jurisprudence, 4, 87–90. https://doi.org/10.24144/2788-6018.2024.04.13.
Plaksa, V. I. (2022). Problem aspects of definition of the concept “subject of legislative initiative”. Scientific Notes of Taurida National V. I. Vernadsky University. Series: Public Administration, 3, 125–129. https://doi.org/10.32838/TNU-2663-6468/2022.3/21.
Romano, F., & Cammelli, A. (2023). The resources of the IS-LeGI database for the study of the language of law. CHIMERA: Journal of the Corpus of Romance Languages and Language Studies, 10, 237–245.
Shestakova, S. (2018). Features of legal terminology as a specialized system of legal concepts. Scientific Herald of International Humanitarian University, 33(1), 71–73.
Shliakhtun, P. P. (2005). Constitutional Law: Dictionary of Terms. Lybid.
Teremetskyi, V. I., Lazariev, V. V., Topchii, V. V., Vitiuk, D. L., & Roy, O. V. (2025). Legal terminology as the basis for the accuracy of legal norms. Edelweiss Applied Science and Technology, 9(3), 479–488. https://doi.org/10.55214/25768484.v9i3.5242.
Yatsyshyn, N. P. (2013). Terms of law as specialized system of legal concepts. Terminological Bulletin, 2(2), 99–103.
Zhuk, N. A. (2007). Parliament, President, Government: From Mutual Restraint to Balance. Kharkiv yurydychnyi.
Авторське право (c) 2025 В. І. Теремецький, В. В. Лазарєв

Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution 4.0 International License.